(Cadn.com.vn) - Hàng trăm người đã thiệt mạng trong làn sóng bạo lực mới ở miền bắc Nigeria. “Kẻ thủ ác” không ai khác chính là nhóm Hồi giáo ly khai Boko Haram hiện đang kiểm soát khu vực này. Boko Haram là ai mà có thể lộng hành như thế?

Bạo lực bao trùm

Một không khí hoảng loạn đang bao trùm cuộc sống của người dân Nigeria, nhất là ngay sau hàng loạt vụ đánh bom nhân ngày Giáng sinh vừa qua khiến ít nhất 40 người chết và hàng chục người bị thương.

Trong ngày Giáng sinh, đã xảy ra tổng cộng 5 vụ nổ. Sau hai vụ nổ, một xảy ra tại một nhà thờ gần thủ đô Abuja và một xảy ra tại nhà thờ Mountain of Fire ở thành phố miền Trung Jos, đã xảy ra thêm 3 vụ nổ nữa, trong đó hai vụ tại thành phố Damaturu và một vụ nhằm vào nhà thờ ở Gadaka. Chỉ một ngày sau đó, nhóm Hồi giáo cực đoan Boko Haram đã lên tiếng nhận trách nhiệm thực hiện các vụ tấn công này, trong đó đặc biệt là vụ tấn công nhà thờ Thiên chúa giáo gần thủ đô Abuja cướp đi sinh mạng của ít nhất 25 người.

Trong tuyên bố gửi hiệp hội các phóng viên ở thủ phủ Maiduguri, phát ngôn viên Abu Qaqa của Boko Haram xác nhận tiến hành các vụ đánh bom nhằm trả đũa việc lực lượng an ninh giết hại những người anh em của họ trong năm 2009. Các vụ đánh bom này càng làm gia tăng chia rẽ giữa miền Bắc có đa số người Hồi giáo sinh sống và miền Nam có đa số là người Cơ đốc giáo. Trong những ngày này, hàng trăm người đã tìm cách rời khỏi các khu vực bạo lực này do lo ngại tái diễn các vụ tấn công, cũng như nguy cơ trả đũa của những người Cơ đốc giáo và đụng độ giữa các tay súng với lực lượng cảnh sát.

Bạo lực bắt đầu bùng phát trở lại từ ngày 22-12 khi lực lượng an ninh Nigeria và nhóm phiến quân Hồi giáo Boko Haram đã xảy ra giao tranh đẫm máu. Cuộc đụng độ kéo dài đến ngày 23-12 đã khiến hàng chục người thiệt mạng. Theo Tổng tham mưu trưởng quân đội Nigeria, Trung tướng Azubuike Ihejirika, quân đội đã tiêu diệt hơn 50 thành viên của Boko Haram trong các cuộc giao tranh trên ở thành phố Damaturu. Phía chính phủ cũng có 3 binh sĩ thiệt mạng.

Nhóm Hồi giáo cực đoan Boko Haram ở Nigeria. Ảnh: Informafrica

Boko Haram –“giáo dục phương Tây là tội lỗi”

Boko Haram, hiểu theo ngôn ngữ Hausan ở miền bắc Nigeria có nghĩa là “giáo dục phương Tây là tội lỗi”. Boko Haram hoạt động theo mô hình kiểu Taliban ở Afghanistan nhưng lỏng lẻo hơn.

Boko Haram luôn tỏ ra thách thức khi tuyên bố sẽ tiếp tục phát động chiến tranh chống nhà nước Nigeria cho đến khi xóa bỏ hệ thống thế tục và thiết lập một nhà nước Hồi giáo tại đây. Chính phủ Nigeria trong nhiều năm qua vẫn nỗ lực ngăn chặn hoạt động bạo lực của nhóm này, song gặp nhiều khó khăn, bao gồm việc xác định tổ chức và mục tiêu của nhóm. Bởi trên thực tế Boko Haram không có cấu trúc chỉ huy rõ ràng trong khi nhiều người tự xưng là đại diện của nhóm. Thậm chí thông tin Boko Haram có liên kết với các nhóm nước ngoài như chi nhánh của mạng lưới khủng bố Al-Qaeda ở Bắc Phi hay không vẫn còn đang gây tranh cãi.

Boko Haram bắt đầu hoạt động vào năm 2003, tập trung chủ yếu tại các bang miền bắc  như: Yobe, Kano, Bauchi, Borno và Kaduna. Nhóm này còn muốn áp đặt luật Hồi Giáo Sharia - luật của người Hồi giáo - trên toàn bộ lãnh thổ Nigeria và xem những người không theo luật này là những kẻ ngoại đạo cho dù  đó là người Cơ đốc giáo hay Hồi giáo. Những thành viên của Boko Haram thường đến cầu nguyện tại nhà thờ Hồi giáo riêng biệt tại các thành phố Maiduguri, Kano và Sokoto. Họ đeo râu dài và khăn trùm đầu màu đỏ hoặc đen.

Những vụ tấn công đẫm máu

Tháng 7-2009, Boko Haram tổ chức các cuộc tấn công tại thành phố phía đông bắc Bauchi sau vụ bắt giữ một số thành viên của nhóm này. Đụng độ giữa nhóm cùng cảnh sát, quân đội đã xảy ra ở phía bắc thành phố Maiduguri. Khoảng 800 người đã thiệt mạng trong 5 ngày giao tranh ở hai thành phố này. Một tháng sau, thủ lĩnh của nhóm Mohammed Yusuf bị lực lượng an ninh bắt giữ và bị bắn chết sau đó vài giờ.

Đầu tháng 7-2010, Shekau  Abubakar, cựu phó thủ lĩnh Boko Haram, vốn được cho là bị cảnh sát tiêu diệt vào năm 2009, bất ngờ xuất hiện trong một đoạn băng và tự nhận là lãnh đạo của nhóm. Abubakar tuyên bố sẵn sàng khởi động các cuộc tấn công nhằm vào các khu vực bị phương Tây ảnh hưởng. Trong tháng 12-2010, nhóm này nhận trách nhiệm đứng sau các vụ đánh bom ở miền trung Nigeria và tấn công vào nhà thờ ở phía đông bắc dẫn đến cái chết của ít nhất 86 người. Ngày 16- 6-2011, một quả bom đã xé tan một bãi đậu xe bên ngoài trụ sở cảnh sát tại Abuja của Nigeria, làm ít nhất 2 người  chết. Ngay hôm sau, Boko Haram đã nhận trách nhiệm thực hiện vụ nổ. Tuy nhiên, “danh tiếng” của Boko Haram chỉ thực sự vươn ra khỏi biên giới Nigeria khi tổ chức vụ đánh bom khủng bố nhằm vào tòa nhà văn phòng của LHQ, khiến ít nhất 26 người chết vào ngày 26-8. Tổng thống Nigeria Goodluck Jonathan sau đó đã lên án vụ tấn công và lệnh tăng cường an ninh xung quanh thủ đô, đồng thời  chỉ đạo các cơ quan chức năng khẩn trương tham gia và hỗ trợ công tác cứu nạn.

Tuy nhiên, theo thống kê, trong năm nay, Boko Haram vẫn thực hiện được ít nhất 465 vụ đánh bom tại Nigeria.

Thanh Văn (Theo Reuters)